Jesus & John Wayne (verkorte versie)

Jesus & John Wayne (verkorte versie)

In 2016 stemde 81% van de blanke evangelicals op Donald Trump. Volgens Kristin Kobes du Mez, hoogleraar Geschiedenis aan de Calvin University (Michigan) moeten we daar niet van opkijken. Want in eerste instantie lijkt het erop, dat Trump met zijn levensstijl mijlenver van de evangelicalen afstaan: hij is meermaals gescheiden, is seksistisch in zijn optreden, wordt omgeven door verhalen over seksschandalen. Toch past juist hij heel goed bij de evangelicalen in de VS, omdat hij het evangelicale ideaal van de mannelijkheid belichaamt.

De man is voor deze evangelicals een echte ruige man en geen verwijfd persoon en is bereid om letterlijk en figuurlijk te vechten voor zijn gezin en voor zijn vaderland. Waarbij aangetekend moet worden dat het vaderland als een christelijk vaderland moet worden beschouwd, maar dan wel een blank, protestants Amerika. Dat christelijke vaderland wordt bedreigd door gevaren van binnenuit en buitenaf: door communisme, door de islam, door feminisme en homoseksualiteit.

De ideale man volgens evangelicals is bereid om alles te geven in de strijd om gezin en vaderland te beschermen. Gezin en vaderland horen bij elkaar, want een ideale vader die zijn gezin beschermt is ook in staat om zijn vaderland te beschermen. Het prototype van deze ideale man volgens de evangelicals is John Wayne, een filmster die populair is geworden door de rol als stoere cowboy en als ruige soldaat die voor de vrijheid van zijn land vecht. Na het verschijnen van deze films gaan evangelicale schrijvers en voorgangers dit ideaal uitdragen: denk aan Billy Graham en James Dobson, Jerry Falwell, Mark Driscoll.

Evangelicalen worden heel succesvol in het opzetten van een netwerk van christelijke tv-stations en boekhandels, waardoor dit gedachtengoed ook onder niet-evangelicale christenen wordt verspreid en met succes ook wordt geëxporteerd naar andere landen.

Het ideaal van deze evangelicals is een militaristische mannelijkheid: de man heerst over zijn gezin. Vrouw en kinderen zijn aan hem onderworpen. In het huwelijk is de rol van de vrouw er vooral om de kinderen op te voeden volgens het ideaalbeeld en volledig ter beschikking te staan voor hun man. Dat gaat zelfs zo ver, dat vrouwen altijd klaar moeten staan voor seks met hun man. Sommige evangelicale voorgangers, zoals Mark Driscoll, gingen zelfs zover de mannen in hun gemeente te vertellen dat hun vrouwen orale seks niet mogen weigeren. Een man die seksueel bevredigd wordt, kan als leider schitteren.

Zowel binnen de kerk als binnen de maatschappij gaat de voorkeur van evangelicalen uit naar krachtdadige en autoritaire leiders. De evangelicalen ontwikkelen een militaristische spiritualiteit, waarbij Jezus trekken krijgt van een superheld, een machtige strijder, een Jezus aan het kruis die met gebalde vuisten zijn macht laat zien.

Evangelicalen krijgen een voorkeur voor het leger en krijgen ook veel invloed in het leger. Douwhegens als George Patton, Douglas MacArthur en Oliver North kunnen op bewondering rekenen. Ook in de politiek gaat de voorkeur uit naar krachtige leiders, die echt man zijn. Alleen presidenten als Ronald Reagan en Donald Trump, die beiden totaal geen evangelical zijn, zijn in staat om de dreigingen af te slaan. Alleen zij kunnen de vijanden van buiten verslaan.

Evangelicalen ontwikkelen in de jaren-’80 een visie op het Buitenlands beleid, waarin Amerika zich militant opstelt en niet schroomt om landen binnen te vallen. Reagan en Trump zijn ook de juiste mensen om de invloed van het feminisme en homoseksualiteit tegen te houden. Want zowel feminisme en homoseksualiteit ondergraven een het beeld van de militante man, die autoritair over gezin en vaderland regeert. Diepe afschuw is er voor presidenten als Jimmy Carter en Bill Clinton, terwijl die qua geestelijke achtergrond veel dichterbij de evangelicalen staan. Maar omdat zij uit eigen kring komen, worden ze als verraders gezien. Ook Barack Obama, die toch een veel duidelijke christelijke achtergrond dan Trump heeft wordt geminacht, omdat hij zowel het mannelijkheidsideaal als het land verkwanselt.

In de laatste decennia is duidelijk geworden hoe invloedrijk deze visie op militante mannelijkheid is, waarbij ook de schaduwzijden heel nadrukkelijk naar voren zijn gekomen. Deze visie leverde een onveilige situatie voor vrouwen en kinderen op: Seksueel misbruik is een niet te onderschatten factor binnen de evangelicale wereld. Diverse toonaangevende evangelicale voorgangers hebben het veld moeten ruimen vanwege misbruikschandalen.

Daarnaast is deze visie een onmiskenbare voedingsbodem voor racisme en witte suprematie. Het is geen wonder dat de een groot deel van de Afro-Amerikaanse christenen zich afzijdig houdt van de evangelicale beweging, omdat ze aanvoelen dat er voor hen geen ruimte is vanwege de hang naar een christelijk blank Amerika.

Kobes du Mez doet als historicus onderzoek naar de visie op vrouwen in de Amerikaanse geschiedenis. Door haar studenten, die mede uit de evangelicale beweging komen, is zij deze evangelicale visie op militante mannelijkheid op het spoor gekomen. Zij komt zelf uit de Christian Reformed Church, een kerk die in jaar jeugd juist kritisch is op de Amerikaanse cultuur, maar door het succesvolle uitdragen van het evangelicale gedachtengoed ook steeds meer beïnvloed wordt. Met haar boek wil ze een bijdrage leveren aan de bestrijding van de militante mannelijkheid en voor een gelijkwaardige behandeling van man en vrouw.

N.a.v. Kristin Kobes du Mez, Jesus and John Wayne. How White Evangelicals Corrupted a Faith and Fractured a Nation (New York: Liveright Publishing Corporation, 2020).

The evangelicals’ militant masculinity

The evangelicals’ militant masculinity
Kristin Kobes du Mez about Jesus and John Wayne

In the 2016 election voted 81% of the evangelical voters for Donald Trump. Many wondered why such a large percentage of the evangelicals voted for a candidate who’s lifestyle and personality isn’t in accordance with the Bible. According to Kristin Kobes du Mez, professor of History at Calvin University, that huge suppurt for Trump isn’t a surprise. On the contrary!

In the opinion of the evangelicals, Trump embodies who an American leader has to be.  In the last century the evangelicals ‘evangelized’ the ideal of a militant masculinity. Donald Trump is the ideal example of that militant masculinity the evangelicals idealized. That evangelical ideal of militant masculinity tells the man he is the head of his family: his wife and children are submitted to him. He leads his wife and children powerful and is willing to fight for his family to protect them against dangers from outside.

According to Kobes du Mez this is not a recent phenomenon, but can this ideal of militant masculinity be traced back to the beginning of the 20th century. This ideal is a reaction to the ideal of a man during the Victorian era: the ideal man also has female qualities. The first man who presented himself intentionally as a vitale man who was willing to fight for his family and for his country was Theodore Roosevelt.

From the start the militant masculinity was connected with American nationalism. A man has to lead his wife and children forcefully and to protect them to save the christian identity of America. The family serves the country: when a man isn’t capable of leading and protecting his family, he isn’t capable of sacrificing himself for his country. The evangelicals hate feminism, because feminism creates weak men who don’t dare to be strong. A man who doesn’t dare to be a strong man doesn’t dare to fight for his country. The country will be a willing prey for the enemies from inside and outside. These enemies want to destroy America’s christian identity and America itself.

The evangelicals became sensitive to men who show their strength and their combativeness. The film star John Wayne became the prototype of this evangelical militant masculinity. John Wayne wasn’t an evangelical, divorced twice and married three times. But in his films he played as a cowboy and a soldier. In those films he fighted against America’s enemies. Succesfully combined Wayne the mythology of the cowboy with the soldier who fights for freedom.

That freedom fight was necessary, because the evangelicals believed that America was threatened and that christianity was threatened. During the cold war that threat was communism. After 09-11 that threat was the islam. The thread also came from inside: homosexuality and feminism abandoned the ideal of the combative man. The evangelicals longed for strong men who protected them against these abhorrible enemies from outside and inside. They supported politicians and generals who were willing to be a hero. They admired Robert E. Lee, George Patton, Douglas MacArthur, Ronald Reagan, Oliver North and they also admire Donald Trump.

In their opinion Carter, Clinton and Obama were traitors of christianity, because they weren’t willing to act according to that militant masculinity. They were seen as traitors because they came from inside the evangelical movement and from inside christianity. These presidents didn’t dare to lead the country and traited America’s identity. Trump and his message to make America great again is perfect compatible with this ideal of evangelical masculinity. That Trump, like Reagan, isn’t the ideal evangelical, causes no problem to them. A president rules the country, not a church.

That militant masculinity infected the church too. Jesus became a John Wayne: a fighter who overcame his enemies. In his family the man dominates his wife and his wife is submitted to him. The only place for a woman is her place in her family. She has no job. She can’t be a pastor. She can’t be ordinated.
Many pastors of evangelical churches were authoritarian men who bore no contradiction. That authoritarian ideal was distributed during the seventies by a huge evangelical network of publishers, christian book shops, christian media. They infected non-evangelical churches with their militant and authoritarian view and with their combination of nationalism and christian faith.

The evangelicals exported their militant ideal to other countries. In the Netherlands this militant ideal was imported by translations of books written by James Dobson, John Eldredge, John MacArthur etc. The evangelicals stated they have a biblical view on manhood and womanhood, but that ideal is a stereotype influenced by war films and westerns.

This view has many and huge drawbacks. This view created an environment that is unsafe: this view stimulated transgressive and inappropriate behaviour of leaders in church and country. There were many sexual scandals in evangelical churches caused by their leaders. These stories were denied or downplayed. Women were not only unsafe in churches, that insafety also came in their families. This evangelical ideal of a man told women to satisfy all her husband’s sexual desires. There were pastors who told publicly their congregation that the man has the right to force their wives to have oral sex with them. When a man is satisfied sexually he is capable to shine as a leader.

Another drawback was the racist undertones of this view. The christian identity of America is a white identity. There is no room for Afro-Americans, Latin-Americans, Catholics, Muslims etc. This white supremacy is a real part of the evangelical heritage. In that heritage that white supremacy is a real part of the evangelical militant masculinity and a real part of their opinion about America’s history as a christian nation. The combination of this militant masculinity, this opinion about America’s supposed christian identity and this white supremacy paved the way for supporting Donald Trump.

Due to this view Trump is very attractive to many evangelicals and their leaders. He embodies their view on masculinity. He is the strong leader they are longing for.

As a historian Kobes du Mez researches the history of American women. Due to her evangelical students she found out this evangelical militant masculinity. She raised up in a Christian Reformed Church. That church was very critical about the American culture, but that church also was influenced by the evangelical view.

When I told Kobes du Mez via Twitter that the evangelical authors that strongly supported this view were translated into Dutch, she told me that she was upset about the reactions all over the world. The evangelicals exported this view very succesfully. She wants to contribute with her book the dismantling of this evangelical militant masculinity. She hopes her book will contribute the equality of men and women in society and church.

Kristin Kobes du Mez, Jesus and John Wayne. How White Evangelicals Corrupted a Faith and Fractured a Nation (New York: Liveright Publishing Corporation, 2020).