Show, don’t tell
Een verhaal wordt het beste gecommuniceerd als het beeldend aan de luisteraars wordt verteld. Wanneer er een beroep wordt gedaan op het inlevingsvermogen van de luisteraars, komt het verhaal en de boodschap beter over dan wanneer er allerlei beweringen worden gedaan. De slogan Show, don’t tell is terecht.
Theologische taal kan heel beeldend zijn, maar tegelijkertijd kent theologische taal ook beweringen, vaststaande formuleringen. Een predikant kan bij de preekvoorbereiding terugvallen op zulke formuleringen. Bewust, omdat hij ervan uit gaat dat zijn luisteraars die formuleringen wel kennen en zullen gebruiken. Onbewust door gemakzucht, tijdgebrek of gebrek aan woorden en inspiratie tijdens het schrijven van de preek.
Deze oefening van Daniel Overdorf wil predikanten ertoe aanzetten, dat zij tijdens de preek niet terugvallen op die beweringen en vaststaande formuleringen, maar dat zij die formuleringen beeldend en verhalend uiteenzetten.
Uitbeelden
Zo werkt het in de film en in de literatuur ook. Als een regisseur de angst van een hoofdpersoon wil uitbeelden, plaatst hij geen ondertiteling in beeld: ‘Dit meisje is bang’. In plaats daarvan laat de regisseur ons kijkers zien dat het meisje bang is. Bijvoorbeeld vanuit de ogen van het meisje of aan de buitenkant aan het gezicht en de lichaamstaal van de acteur.
Goede schrijvers bouwen hun verhalen op dezelfde manier op. Een schrijver zal niet snel schrijven: ‘De man was zenuwachtig voor zijn toespraak.’ De schrijver zal laten zien dat hij over het podium loopt, het zweet van zijn voorhoofd wist, de benen trillen en zijn hart klopt.
In plaats van te vertellen dat iemand angst heeft of zenuwachtig is, wordt de angst en de spanning getoond.
Jezus maakte in zijn onderwijs vaak gebruik van dit principe. Soms vertelt Hij over het Koninkrijk van God, over Zijn Vader, over discipelschap. Meestal vertelt hij door te laten zien. Als iemand hem vraagt wie zijn naaste is, geeft Jezus geen definitie uit de Dikke van Dale. Hij laat zien hoe een man vanuit Jeruzalem naar Jericho gaat (Lukas 10:30). Als Hij ermee geconfronteerd wordt dat Hij veel met zondaren optrekt, had Hij kunnen zeggen: ‘Die zondaren hebben mij nodig.’ Maar Hij liet dat zien: ‘Gezonden hebben geen dokter nodig, maar iemand die ziek is wel.’ Als antwoord op dezelfde beschuldiging vertelt Hij over de vreugde van een vrouw die een verloren geraakt muntje terugvindt, over een herder die blij is met een teruggevonden schaap, een vader die zijn verloren gewaande zoon weer kan omhelzen. Jezus gaf beeldend onderwijs.
Predikanten kunnen van hun Meester leren. Door hetzelfde principe in hun preek toe te passen: Show, don’t tell. Predikanten vragen zich meestal af: hoe kan ik dit het beste uitleggen. Ze kunnen zich beter afvragen: hoe kan ik dit het beste uitbeelden?
Voorbeelden
TELL: Toen hij naar de universiteit ging, leken hem de dingen die hij tijdens zijn middelbare-schoolperiode van belang vond minder belangrijk.
SHOW: Pa en ma hadden hem gedag gezegd en gingen weer naar huis. Hij gooide zijn tas in zijn kamer. Gelukkig, zijn kamergenoot komt pas de volgende dag. Hij heeft tijd nodig om tot zichzelf te komen. Hij deed zijn sokken in de la en legde zijn tandenborstel in de douche. Hij hing zijn shirts op een hanger. Ook het shirt van het voetbalteam van zijn school. Hij aarzelde om dat shirt uit zijn tas te halen, deed het toch en hing het shirt helemaal achter in de kast. In dat shirt had hij vele malen gevoetbald en verschillende prijzen voor zijn school gewonnen. Hij hing het bij de oude jas van zijn vader, die hij had gekregen en waarvan hij wist dat hij dat shirt ook nooit zou dragen.
TELL: Sommige mannen zijn zo druk bezig met hun carrière dat zij hun relatie stukmaken.
SHOW: Een man haast zich zijn kantoor uit. Doet zijn stropdas af en laat zijn Lexus uit de parkeergarage voorrijden. Terwijl hij de motor start, gaat zijn telefoon af. Via de bluetooth komt de stem van zijn vrouw in de auto. Zijn en haar dochter gaan erop uit dit weekend. Hij was tot op het laatst op het kantoor gebleven, omdat er nog zaken zijn aandacht vroegen. ‘Wij komen niet thuis,’ zegt zijn vrouw. ‘Blijven jullie een extra dag?’ vraagt hij. ‘Nee,’ zegt ze direct, ‘Dat bedoel ik niet. Ik bedoel, wij komen helemaal niet meer thuis. Nooit meer.’
TELL: Zij had grote moeite om haar vader te vergeven.
SHOW: Tijdens het gesprek stamelde ze. Het was een moeizaam gesprek. Ze hing op en liep naar de kast en pakte daar een briefje uit. Op het briefje schreef ze wat ze niet had kunnen zeggen: ‘Pa, ik vergeef je.’
TELL: Jezus leed aan het kruis.
SHOW: Met elke hamerslag van de soldaat kromp het lichaam van Jezus ineen. Afgrijselijke uitroepen kwamen uit zijn bebloede mond, waarin de gebroken tanden zichtbaar waren.
Oefening
TELL: Ik voelde me geïntimideerd toen ik haar kantoor binnenliep.
SHOW: ….
TELL: Hij is erg bezorgd over wat het gezin nog te besteden had.
SHOW: …
TELL: Zij werd hoe langer hoe meer een enthousiaste gelovige.
SHOW: …
TELL: Ouders en tienerdochters begrijpen elkaar lang niet altijd.
SHOW: …
TELL: Roddel berokkent schade aan vriendschappen.
SHOW: …
1) Doe de oefening volgens het principe: Show, don’t tell.
2) Lees na afronding de preek die net geschreven is nog eens door. Kruis 5 zinnen aan, waarin je iets beweerde of stelde (tell) in plaats van het te laten zien (show).
3) Herschrijf die zinnen volgens het principe: Show, don’t tell.
N.a.v. Daniel Overdorf, One Year to Better Preaching (2009) 43-47.
Literatuursuggesties:
- Mark Galli – Preaching That Connects: Using the Techniques of Journalists to Add Impact to Your Sermons (Zondervan, 1994)
- Sondra Willobee – The Write Stuff: Crafting Sermons That Capture and Convince (Westminster John Knox, 2009)
- Dawn Copeman – ‘How to “Show Don’t Tell”’
- Rabort J. Sawyer – ‘On Writing: Show, Don’t Tell.
