Leonard Rutgers, Israël aan de Tiber. Joods leven in het oude Rome. Uitgeverij Balans, 2022. 24,99
(recensie)
Leonard Rutgers maakte ik tijdens mijn studie nog even mee, toen hij als jong docent was benoemd aan de Rijksuniversiteit Utrecht. Enthousiast kon hij vertellen over zijn betrokkenheid bij het archeologisch onderzoek naar de catacomben in Rome. In Israël aan de Tiber is datzelfde enthousiasme nog steeds te merken. In dit boek laat Rutgers zien hoe het archeologisch onderzoek naar de Joodse catacomben kan helpen om meer te weten te komen over het Joodse leven in Rome. Boeiend is om te merken dat de muurschilderingen en de opschriften in de catacomben laten zien dat de Joden ingeburgerd waren en toch hun eigenheid probeerden te bewaren. De Joodse catacomben stonden lang in de schaduw van de catacomben die bij de christenen in gebruik waren. Pas in de laatste decennia wordt hier onderzoek naar gedaan. Rutgers vertelt hoe dat onderzoek op gang kwam. In korte hoofdstukken laat Rutgers zien hoe muurschilderingen, de opschriften op de muren en andere vondsten kunnen helpen om meer te weten te komen over het Joodse leven in het oude Rome. Zo Lang werd gedacht dat de catacomben een christelijke uitvinding waren. Maar het onderzoek laat zien dat we er serieus rekening mee moeten houden dat de Joodse gemeenschap met het bijzetten in de catacomben begonnen was. Lange tijd was de band van de Joodse gemeenschap met de Romeinen een goede band geweest. De band begon waarschijnlijk toen de Makkabeeën steun in Rome een bondgenoot zochten in hun strijd voor de vrijheid. Dat veranderde na de Joodse opstand in 66 na Christus. De opstand was pas in 73 helemaal de kop in gedrukt. Met de veroverde schatten uit Israël werd in Rome een triomfboog en een Colosseum gebouwd. Lange tijd konden de Joden in Rome hun eigen identiteit bewaren. De vondsten in de catacomben getuigen van zowel inburgering als eigenheid.
MJSchuurman 